داستان،متنی است که لزوماً منطبق بر واقعیت نیست و نویسنده به کمک تخیل تلاش می کند بر احساس خواننده تأثیر بگذارد. این دو خصیصه «تخیل» و « برانگیختن احساس» سبب می شود تا داستان به متنی هنری بدل شود. صرف نظر از معنای قدیم داستان، در میان انواع جدید داستان به اصطلاحاتی چون رمانس، رمان، داستان کوتاه، داستان بلند، برمی خوریم. در این نوشتار به معرفی سه داستان نویس ساوجبلاغی پرداخته شده که از شهرت ملی برخوردارند. البته تعیین سهم و نقش آنان در سپهر ادبیات داستانی ایران را بایستی پژوهشگران این حوزه در مجالی دیگر پی گیرند.

راوی «خانواده میکاییل و اعقاب» در برغان 

بانو مهین دانشور (متولد 1315ش) داستان نویس، مترجم و پژوهشگر متولد روستای برغان است. پدرش یوسف دانشور (درگذشت 1327ش) شاعر و بنیانگذار نخستین مدرسه نوین روستای برغان در سال 1305ش است. اجداد او در روزگار صفویه از گلپایگان به روستای برغان از توابع شهرستان ساوجبلاغ آمده و از مسیحیت به اسلام گرویدند. آنها در گسترش فرهنگ و آموزش و پرورش نوین در منطقه ساوجبلاغ نقش داشته اند. نگارش مجموعه داستان «در رودخانه ما» و رمان های «خانواده میکاییل و اعقاب» و «جور هندوستان می کشیدم» و ترجمه «شنل و داستان های دیگر» نوشته نیکلای واسیلویچ گوگول، «سیسیل مردی که گُلی در دهان داشت» نوشته ژان آنوی، «سرود کریسمس» نوشته چارلز دیکنز، «درختان» نوشته آلن پاترسن، «فرهنگ نو در آمریکای لاتین: جامعه و هنرمند» نوشته جین فرانکو، «آمارکورد (تصویر یک شهر)» نوشته فدریکو فلینی، «بدن انسان» نوشته مارتین کین و همکاری در ترجمه «ادبیات و سنت های کلاسیک: تأثیر یونان و روم بر ادبیات غرب» نوشته گیلبرت هایت از آثار مهین دانشور است. او در رمان خانواده میکاییل و اعقاب، تصویری داستانی و آرمانی از زادگاه خود ارایه می دهد. به گمان یکی از منتقدان ادبیات داستانی، این رمان «سوگنامه زوال اصالت دهقانی و جایگزینی سوداگری رباخوار به جای آن در سال 1300 شمسی به بعد است.» مهین دانشور نوه دختری آیت الله شیخ محمد شهیدی برغانی (درگذشت 1344ش) است که در سال 1338ش با ابراهیم شهیدی (درگذشت 1348ش) پسر عموی مادرش ازدواج کرد. همسر او هم داستان نویس بود که در 33 سالگی در بندرعباس درگذشت. کتاب «خر دجال» و چندین داستان چاپ شده در مجله «پیام نو» از جمله آثار ابراهیم شهیدی است.

راوی «نامیرا» در «دشت های سوزان» ولیان

صادق کرمیار، داستان نویس و کارگردان سینما و تلویزیون ایران است. در 26 آذر 1338 در تهران زاده شد. پدرش اهل روستای وِلیان از توابع شهرستان ساوجبلاغ و مادرش اهل روستای دُنبلید از توابع شهرستان طالقان است. او در داستان «بوی شیر» به این دو روستا و ویژگی هایش اشاره کرده است. پس از دریافت دیپلم، وارد امورتربیتی آموزش و پرورش شد سپس به عنوان خبرنگار روزنامه اطلاعات مشغول به کار شد. همزمان در رشته الهیات دانشگاه آزاد اسلامی به تحصیل پرداخت. وی اکنون دارای گواهی نامه درجه یک هنری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معادل دکتری هنر است. مسئول ویژه نامه «اطلاعات جبهه» از سال 1365 تا 1367ش، مسئول صفحه ادبی «جوانه های اندیشه» روزنامه اطلاعات از سال 1372 تا 1375ش، معاون سردبیر نشریه «مردم و سینما» وابسته به بنیاد سینمایی فارابی، مدیر مرکز آفرینش های ادبی سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران به مدت پنج سال، مدیر باشگاه نویسندگان و هنرمندان شهرداری تهران، طراح و مدیر جشنواره های ادبی و هنری همچون «جشنواره سراسرس شعر ایران ما»، «جشنواره طنز طهران» و «جایزه نقد ادب و هنر»، عضو هیأت علمی هفتمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد، نویسنده و سردبیر برنامه ادبی «در انتهای شب» در رادیو ایران از جمله فعالیت های فرهنگی و هنری او است. نخستین داستان خود را در سال 1367ش در روزنامه اطلاعات به چاپ رساند. در سال 1369ش مجموعه داستان او به نام «فریاد در خاکستر» منتشر شد و پس از یک سال، مجموعه داستان نوجوانان به نام «انتقام در اردوگاه» را به دست چاپ سپرد. رمان های «نامیرا»، «غنیمت»، «دشت های سوزان»، «درد» و «خداحافظ دوکوهه» از آثار او در زمینه ادبیات داستانی است. رمان نامیرا درباره دختر و پسر جوانی است که در آستانه واقعه عاشورا برای حمایت از امام حسین علیه السلام یا یزید بن معاویه تردید دارند.فعالیت های سینمایی و تلویزیونی صادق کرمیار به این شرح است: نگارش فیلم نامه های «اشک کوسه»، «سجده بر آب»، «جان سخت»، «دریا در غربت»، «گارد ساحلی»، «ویروس 2000»؛ نویسندگی و کارگردانی فیلم های کوتاه «نشاط» و «تولد» و فیلم های بلند سینمایی «زیارت»، «کرانه های کبود»، «رویا»، «خانه ساحلی»، «سیم آخر»، «بهانه های عاشقی»، «وقت طلایی»؛ نویسندگی و کارگردانی سریال تلویزیونی «یک روز قبل» و کارگردانی سریال تلویزیونی «خاطرات مرد ناتمام» در 26 قسمت.

راوی «ستاره توس» در «روستاى کودکى» فشند

 محمدحسین کیان پور در سال 1335ش در روستاى فشند از توابع شهرستان ساوجبلاغ زاده شد. در سال 1361ش وارد رادیو شد و در گروه کودک و نوجوان، کار نویسندگى را آغاز کرد. کار او در آن زمان، نوشتن مطالب گوناگون از جمله نمایش هاى رادیویی، خاطره نویسی و قصه براى گروه کودک و برنامه «بچه هاى انقلاب» رادیو بود که همه روزه پخش مى شد. کیان پور در سال 1367ش به سردبیرى «قصه ظهر جمعه» منصوب شد و از همان سال نیز نوشتن داستان را به طور حرفه اى آغاز کرد. از او تاکنون نزدیک به بیست عنوان کتاب در زمینه داستان کوتاه و بلند به چاپ رسیده است. داستان بلندی از او به نام «ستاره توس: داستان زندگی خواجه نصیرالدین توسی» در سال 1379 در جشنواره کتاب رشد، موفق به دریافت جایزه شد. «داستان سیاوش و چهار داستان دیگر از شاهنامه فردوسی»، «قصه های نظامی: خسرو و شیرین»، «پهلوان صفدر و هشت داستان دیگر»، «شب بارانی»، «گزیده ادبیات معاصر: مجموعه داستان»، «داستان‌ های شاهنامه: هفت‌ خوان رستم»، «داستان های شاهنامه: رستم و شغاد (مرگ رستم)»، «قصه‌ های شاهنامه: نبرد رستم و برزو»، «بالاى کوه»، «حکایت آن مرد»، «شکار بزرگ»، «روستاى کودکى»،‌ «شاخه ‌ها‌ى شکسته» و «قصه‌هاى پدربزرگ»، عناوین آثار او در حوزه ادبیات داستانی است.

منابع: روح الله مهدی پور عمرانی، آموزش داستان نویسی، ص 65؛ زکریا مهرور، برغان اقلیمی دیگر، ص 99؛ حسن میرعابدینی، صد سال داستان نویسی در ایران،‌ ج 3 و 4، ص 1363؛ مجله ادبیات داستانی، ش 84، ص 34؛ یحیی شهیدی، شجره خانواده های شهیدی، صالحی و علوی شهیدی، ج 1، ص 460؛ پوران فرخ زاد، کارنمای زنان کارای ایران، ص 335، محمدباقر نجف زاده بارفروش، زنان داستان نویس در ایران، ص 44؛ روزنامه جام جم، ش 3563، ص10؛ روزنامه رسالت، ش 7702، ص 20؛ وبگاه تاجیکی نیوز، 18 فروردین 1394؛ وبگاه بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان، 20 اسفند 1393؛ وبلاگ ساوجبلاغ پژوهی،30 مهر 1394؛ وب سایت انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، 10 تیر 1400.

- نشر نخست این مقاله در:  حسین عسکری، «این سه داستان نویس ساوجبلاغی»، روزنامه پیام آشنا، شماره 1891، چهارشنبه 13 امرداد 1400، صفحه 8.

مقاله فوق در وب سایت روزنامه پیام آشنا